İslam dinine göre Tanrı her topluma peygamber göndermiştir. Bu peygamberlerden bazılarının isimleri sayılarak bunların da namaz kıldıkları ve kendi kavimlerine de namaz kılmayı emrettiklerini söyler. Bunların arasında Adem, İbrahim, Musa,İsa gibi isimleri sayabiliriz.
Fakat Hz. Muhammed döneminde,Araplara komşu bir devlet olan Sasani devletinine mensup Zerdüştiler de namaz kılıyordu. Üstelik bu ibadet kutsal kitapları Avesta’da tanrı Ahura Mazda tarafından defalarca emredilmişti. Kur'an ne Zerdüşt ne de Avesta'dan bahsetmiyordu fakat namazın geçtiği en eski kaynak yine Zerdüşt'e Ahura Mazda tarafından verildiği inanılan Avesta kutsal kitabıydı.
Şimdi detaylara girelim;
Önce namaz kelimesinin kökenine bakalım; En eski hali Sankrit dilinde karşımıza namas olarak çıkar. Akraba Avesta dilindeyse “Namah” seklinde telaffuz edilir. Namas “saygı eğilişi veya boyun eğerek saygı gösterme” anlamlarına gelir.
Yine Hindularda bir selam verme türünün adı olan Namaste terimi de Namas kökünden gelir. Namaste, sana boyun eğiyorum demektir. Avesta dilindeki Namah kelimesinin kökeni de Namas ifadesinde olduğu gibi eğilmek fiilidir.
Ortaçağ Farsçasında bu kelime Namaz şekline dönüşüp İslam kültürüne yerleşir. Sanılanın aksine Kur’an’da Namaz ifadesi geçmez. bunun yerine “SALAT” kelimesi kullanılır. Salat kelimesi Kur’an’da çoğunlukla dua anlamında kullanılmıştır. Bazen de bildiğimiz namaz ritüelini ifade eder.
Arapların İran’ı fethetmesinden sonra Fars kültürünün etkisiyle Salat sözcüğü yerini yavaş yavaş Namaz kelimesine bırakmıştır.

Avesta’da namaz kılmak,yine Kur’an’da olduğu gibi, çoğu yerde dua etmek anlamında kullanılır, kimi yerlerdeyse fiili ibadet anlamındadır.
Namah kelimesi veya şuanki telaffuzuyla namaz kelimesi Avesta’nın Gatha metinlerinde bile geçer. Gathalar Avesta’nın en eski metinleridir ve ortaya çıkışı mö. 1500 yılı dolayları olarak kabul edilir. Bir yerde Zerdüşt Tanrısına şöyle seslenir:
“Ey Ahura!
Bütün insanların, iyi düşünceyle mutlak egemenliğinde kemale ulaşmaları için sana ve Aşa’ya layık olanı namazla yerine getiriyoruz” (Gatalar; Hat 34/3)

Gatalarda Zerdüşt, tanrı olarak sadece Ahura Mazda’yı dikkate alır, ancak ondan sonraki Avesta metinlerinde eski İran tanrıları tekrar gün yüzüne çıkmaya başlayacaktır. Ahura Mazda yine herşeyin yaratıcısı ve en yüce Tanrıdır fakat diğer tanrılara da ibadet edilmesi, onlar için namaz kılınması gerektiği anlatılır.
Zerdüştilikte namaz, Tanrı’yı memnun edip onun rızasını kazanmak amacıyla kılınır. Yani bir kul olarak insanın Tanrı’ya karşı en önemli ödevi ona dua etmek, onun için namaz kılmaktır. Bununla birlikte Namazın insan davranışları üzerinde dönüştürücü bir etkiye sahip olduğuna da inanılmıştır. Bir Zerdüşti atasözü şöyle der:
“İyi ve doğru namaz kılan birisi, insana, hayvana ve kuşlara daha fazla sevgi besler”
Zerdüştilikte namazdan önce temizlik yapmak esastır. Bu temizlikte eller, yüz ve ayaklar yıkanır. İslam’daki abdest bundan biraz daha ayrıntılıdır. Maide Suresi’nde geçtiği üzere namazdan önce yüz yıkanır, sonra dirseklere kadar kollar, baş mesh edilir ve ayaklar yıkanır. (Maide/6)
Yine Zerdüştilikte yolculuk esnasında suyun olmadığı durumlarda kişi su olmadan da kum veya toprak vasıtasıyla abdest alabilir. Bilindiği üzere İslam’da abdestin bu çeşidine teyemmüm denir ve Nisa suresinin 43. ayetinde şöyle geçer;
…hasta veya yolculuk halinde bulunursanız veya içinizden biri ayak yolundan gelirse yahut kadınlarla cinsel ilişkide bulunursa, bu hallerde su bulamadığınız takdirde temiz bir toprağa yönelin (teyemmüm edin), yüzünüzü ve ellerinizi onunla meshedin….
Zerdüştiler namazı güneşe dönerek kılarlar. Kıble güneştir. Bu bağlamda öğleden önce doğuya dönülerek namaz kılınır. Öğeleden sonra da batıya dönülür. Gece vaktinde , kıble ateştir.
Namazda kadınların böşörtülü olmaları gerekir. Erkekler de külah takmak zorundadır.
#namaz #islam #mecusilik #Zerdüşt

00:00 giriş
00:51 namazın etimolojisi
2:05 namazın geçtiği en eski Avesta metni
2:55 neden namaz kılıyorlardı?
3:25 abdest
3:45 teyemmüm
4:20 kıble
4:33 başörtüsü
4:57 5 vakit namaz